بار گناه هر کس به دوش خود اوست
بسيارى از وسوسه گران را مى بينيم كه هنگام دعوت به يك عمل خلاف مى گويند اگر گناهى دارد به گردن ما!، در حالى كه مى دانيم هيچ كس نمى تواند گناه ديگرى را به گردن بگيرد، و اصلا اين كار معقول نيست، خداوند عادل است، كسى را به جرم ديگرى مجازات نمى كند، و از اين گذشته مسئوليت انسان در برابر اعمالش با اين حرف هاى بى اساس از بين نمى رود، و بر خلاف آن چه بعضى از كوت هفكران مى پندارند اين تعبيرات سر سوزنى از مجازات انسان نمى كاهد لذا در هيچ محكمه و دادگاهى به اين حرف ها اعتنا نمى كنند كه فلان كس گناهش را به گردن گرفته، درست است كه اين تشويق كننده در گناه و جرم او شريك است اما اين شركت در جرم به هيچ وجه از مسئوليت او نخواهد كاست.
از این رو در آیه 18 سوره فاطر مى فرمايد «هيچ گنهكارى بار گناه ديگرى را به دوش نمى كشد»(وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى). اين جمله كه يكى از پايه هاى اساسى در اعتقادات اسلامى است در حقيقت از يك سو ارتباط به عدل خداوند دارد كه هر كس را در گرو كار خود مى شمرد، به سعى ها و تلاش هاى او پاداش مى دهد و به گناهان او كيفر. و از سوى ديگر به شدت مجازات روز رستاخيز اشاره دارد كه احدى حاضر نمى شود بار گناه ديگرى را بر دوش گيرد هر چند فوق العاده به او علاقه داشته باشد.
توجه به اين معنا تاثير زيادى در خودسازى انسان ها دارد كه هر كس مراقب خويش باشد، هرگز به بهانه اين كه اطرافيان او يا جامعه او فاسد است تن به فساد ندهد، و آلودگى محيط را مجوزى بر آلودگى خويش نشمرد چرا كه هر كس بار گناه خود را بر دوش مىكشد. و از سوى ديگر اين درك و ديد را به انسان ها مى دهد كه حساب خداوند با جامعه ها حساب مجموع و يكپارچه نيست، بلكه هر كسى مستقلا مورد محاسبه قرار مىگيرد، يعنى اگر هم در رابطه با پاكسازى خويشتن و هم مبارزه با فساد انجام وظيفه كرده باشد هيچ ترس و وحشتى بر او نيست هر چند تمام جهانيان غير از او آلوده كفر و شرك و ظلم و گناه باشد. اصولا هيچ برنامه تربيتى بدون توجه دادن به اين اصل اساسى مؤثر نخواهد افتاد.
سپس مى گويد: «اگر فرد سنگين بارى ديگرى را دعوت به حمل گناهانش كند پاسخ منفى به دعوت او مى دهد و چيزى از گناه و مسئوليت او را حمل نخواهد كرد، هر چند از نزديكان و بستگان او باشد»(وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلى حِمْلِها لا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى).
در حديثى آمده است: «در قيامت مادر و فرزندى را مى آورند كه هر دو بار سنگينى از گناه بر دوش دارند، مادر از فرزند تقاضا مى كند در عوض آن همه زحمات كه در دنيا براى تو كشيدم مقدارى از بار مسئوليت گناه مرا را بر دوش گير، فرزند به مادر مى گويد از من دور شو كه من از تو گرفتارترم».
در اينجا اين سؤال پيش مى آيد كه آيا اين آيه با آنچه در روايات فراوان در باره سنت «حسنه» و «سيئة» وارد شده منافات ندارد؟ چرا كه اين روايات مى گويد: «هر كس سنت نيكويى بگذارد اجر تمام كسانى كه به آن عمل كنند براى او نوشته خواهد شد بىآنكه از پاداش آنها كاسته شود، و كسى كه سنت بدى بگذارد وزر كسانى كه به آن عمل كنند بر او خواهد بود بى آنكه از گناه آنها كاسته شود».ولى پاسخ اين سؤال روشن است و آن اينكه در صورتى گناه كسى را بر ديگرى نمى نويسند كه هيچ دخالتى در آن نداشته باشد، اما اگر از طريق ايجاد سنت، يا معاونت و كمك، يا تشويق و ترغيب، سهمى در ايجاد آن عمل داشته باشد، مسلما عمل او محسوب مى شود، و در آن شريك و سهيم است.
تهیه کننده : امیر حسین خوشرو اول – معاونت فناوری آموزشگاه
تائید کننده : آقای محمد فرازی – معاونت پرورشی آموزشگاه